Blog

Thiền và Chánh niệm khác nhau như thế nào? Khi bắt đầu tìm hiểu về thiền, ắt hẳn đã một vài lần bạn nghe tới từ “chánh niệm”. Bởi hai từ ngữ này vốn gắn bó với nhau. Và ngày càng trở nên phổ biến. Vậy ý nghĩa thực sự của chúng là gì? Phân biệt chúng ra sao? Cùng Wiki Hạnh Phúc tìm hiểu trong bài viết dưới đây nha!

📌 Hashtag: #Thiền

Xem thêm:

• Thiền là gì? Người bình thường có thiền được không?
• 3 Lời khuyên cải thiện thực hành thiền
• Tư thế ngồi thiền chuẩn | Tại sao tư thế chuẩn dễ vào định?
• [Question] Làm thế nào để tôi biết tôi đang “ở trong” thiền?

Mặc dù, thiền và chánh niệm có các cách tiếp cận khác nhau, nhưng chúng có chung một bản chất. Đó là: Dạy chúng ta sống hạnh phúc trong giây phút hiện tại, bất kể điều đó có thể là gì.

Không có gì quý hơn giác ngộ và giải thoát (Nguồn: Youtube Shorts @wikihanhphuc)

Phân biệt ý nghĩa của thiền và chánh niệm

Thiền và chánh niệm là những từ thông dụng và ngày càng phổ biến. Dù thực tế, có rất nhiều người sử dụng những từ này mà chưa hiểu ý nghĩa thực sự của chúng. 

Không nghi ngờ gì nữa, thiền và gắn bó với nhau bởi mục tiêu chung đó là:

Nhận thức và chấp nhận khoảnh khắc hiện tại đúng như nó vốn có. Chúng như một phương tiện để nuôi dưỡng cảm giác thoải mái, vui vẻ và bình an trong tâm trí.

Theo nghĩa rộng, thiền là một phương pháp thực hành các giai đoạn tập trung khác nhau.

Trong khi, chánh niệm là một khả năng cơ bản của con người, một điều gì đó bẩm sinh trong tất cả chúng ta.

Việc chìm sâu vào thiền như một thực hành chánh niệm. Để hiểu sâu hơn, ta cần phải đánh giá đúng sắc thái của mỗi cách tiếp cận.

Chánh niệm là gì?

Càng cố gắng học chánh niệm từ góc độ trí tuệ, thì bạn sẽ càng thấy rõ rằng: Chánh niệm không phải là thứ cần phải học – Mà nó giống như ghi nhớ hơn.

Chánh niệm tức là điều chỉnh dòng ý thức của một người khi nó chảy và sử dụng nhận thức này để hiện diện trong khoảnh khắc hiện tại. 

Chánh niệm là hạt giống chôn sâu trong mỗi chúng ta

Chánh niệm là phẩm chất, là hạt giống chôn sâu trong mỗi chúng ta. Và cũng giống như những hạt giống khác. Như hạt giống tích cực, trung thực, đồng cảm, trung thành và kiên nhẫn. Và chúng ta có thể chọn nuôi dưỡng hoặc bỏ qua nó. Tin tốt là chánh niệm có thể được trau dồi. Và với một chút thực hành, nó sẽ dần nở rộ trong cuộc sống hàng ngày.

Nhưng chính xác thì chánh niệm theo quan điểm thực tế là gì?

Liệu chánh niệm có phải là: Nhận thức, sống trong hiện tại, buông bỏ, đánh giá cao, biết ơn, tình yêu, hiện diện, vui vẻ, hiểu biết, từ bi, tự do, hòa bình.

Có rất nhiều câu trả lời liệt kê dài cả mét. Tuy nhiên, không một câu trả lời nào là chính xác.

Chánh niệm hoàn toàn là tất cả những điều này – và hơn thế nữa.

Chánh niệm giúp điều tiết các “Thói quen trong tâm trí”

Về cơ bản, chúng ta có hai thói quen mạnh mẽ trong tâm trí: chạy vào tương lai (lo lắng, lo lắng, sợ hãi, vội vã) và ở trong quá khứ (hối tiếc, buồn bã, tuyệt vọng).

Bạn có thấy nó quen thuộc không? Và có phải hàng ngày chúng ta cũng thường xuyên trải qua những suy nghĩ về quá khứ và tương lai?

Hầu hết chúng ta đều biết quá rõ nỗi khổ do cả hai thói quen này gây ra. Nhưng việc trang bị kiến ​​thức thôi không đủ để thay đổi nó.

Bằng cách ghi nhớ và sử dụng chánh niệm như một kỹ năng hoặc khả năng bẩm sinh, bạn có thể chấp nhận khoảnh khắc hiện tại chính xác như nó vốn có. Mà không cần phải thay đổi một cách tuyệt vọng.

Khi chúng ta ngừng băn khoăn về quá khứ và ngừng hướng về tương lai, rõ ràng là tất cả những phẩm chất mà chúng ta tìm kiếm đã ở ngay trước mắt. Đó là: lòng biết ơn, tình yêu, niềm vui, tự do, hòa bình…

Mối quan hệ giữa Thiền và Chánh niệm 

Nếu như chánh niệm cần có sự kiên trì và thực hành – thì đây là lúc thiền định xuất hiện.

Mặc dù chánh niệm hiện diện trong tất cả chúng ta. Nhưng nó lại là thứ cần được rèn luyện, giống như cách mà cơ bắp cần được tập luyện. 

Theo nghĩa này, thiền giống như một chiếc máy chạy bộ cho tâm trí.

Thiền xuất hiện từ nhiều thế kỷ trước. Và có rất nhiều phong cách và truyền thống, cả tôn giáo và thế tục.

Nhưng ở dạng đơn giản nhất, thiền được coi là các giai đoạn tập trung khác nhau. Hầu hết các thực hành thiền định sử dụng một tiêu điểm để tập trung như:

• Hơi thở
• Cảm giác cơ thể
• Lời nói hoặc âm thanh được lặp đi lặp lại (mantra – thần chú)
• Ánh mắt (drishti – điểm nhìn)
• Các trung tâm năng lượng (chakra – luân xa)

Thiền và Tâm trí khỉ

Có một sự hiểu lầm phổ biến rằng mục đích duy nhất của thiền là làm trống rỗng tâm trí và cố gắng ngắt những dòng suy nghĩ.

Tâm trí chúng ta như những chú khỉ nghịch ngợm. Luôn nhảy nhót, mải mê trong các dòng suy nghĩ. Nếu bạn đã từng ngồi với tâm trí khỉ này, thì dù chỉ một phút, bạn cũng biết chính xác thử thách trên là gì!

Mặc dù mục tiêu cuối cùng có thể là khu vườn giác ngộ an lạc, không suy nghĩ. Nhưng suy nghĩ và cảm xúc được coi là nền tảng của thiền định.

Thiền là một thực hành để trở thành người quan sát các suy nghĩ. Tức là bạn có thể lùi lại một bước đủ để nhận thấy các mô típ dao động trong tâm trí của mình. Khi làm như vậy, mối liên hệ giữa suy nghĩ, cảm xúc, cảm xúc và hành vi trở nên rõ ràng như pha lê.

Các loại thực hành chánh niệm vô cùng đa dạng

Nhận thức và sự hiện diện cần thiết trong thiền định là những gì kích hoạt chánh niệm. Đó là một cách để ghi nhớ những gì đã có ở đó. Mặc dù, thiền là phương pháp thực hành chánh niệm được biết đến nhiều nhất. Nhưng vẫn có rất nhiều lựa chọn thay thế mạnh mẽ không kém nếu việc ngồi yên không phải là sở thích của bạn.

Làng Mai, được thành lập bởi cha đẻ của chánh niệm hiện đại, Thầy Thích Nhất Hạnh.

Làng Mai là một cộng đồng trên toàn thế giới luôn nỗ lực mang chánh niệm vào từng khoảnh khắc. Các thực hành của họ bao gồm đi bộ trong chánh niệm, im lặng cao quý, ăn trong chánh niệm, chạm đất và giao tiếp chánh niệm. Tất cả về cơ bản dường như đều đưa thiền vào hành động.

Như vậy, thiền không chỉ là ngồi thực hành kỹ thuật để kết nối với chánh niệm. Mà ăn cũng là thiền, đi bộ cũng là thiền, nói chuyện cũng là thiền, làm việc cũng là thiền…Chứng tỏ một điều, thiền có thể được tích hợp với tất cả các hoạt động hàng ngày cơ bản nhất của chúng ta.

Thực hành thiền và chánh niệm để cảm nhận rõ niềm vui được sống

Như ở đầu bài đã chia sẻ, mặc dù các cách tiếp cận khác nhau, chánh niệm và thiền định có chung một bản chất: dạy chúng ta sống hạnh phúc trong giây phút hiện tại, bất kể nó có thể là gì.

Hầu hết chúng ta đều trở nên bận rộn đến mức liên tục tạo ra những đau khổ cho riêng mình. Mà quên đi mất những gì chúng ta đang làm và chúng ta thực sự là ai.

Sự xao nhãng không chỉ khiến chúng ta bỏ qua những con người và vẻ đẹp xung quanh. Mà còn khiến chúng ta mất liên lạc với những gì đang diễn ra bên trong mình. Khi thực hành chánh niệm, chúng ta thực sự trở nên hiện diện và nhận thức – về thế giới xung quanh, về cơ thể, cảm xúc và tâm trí của chúng ta.

Tuy nhiên, bạn hoàn toàn có thể tự do lựa chọn phương thức thực hành chánh niệm. Dù là ngồi thiền hay chỉ đơn giản là thực hiện một vài hoạt động trong chánh niệm. Hãy chắc chắn rằng, bạn sẵn sàng dành thời gian để nhìn xung quanh và nhớ lại niềm vui khi được sống là như thế nào.

Kết luận về thiền và chánh niệm

Trên đây là các điểm khác biệt của thiền và chánh niệm. Hai khái niệm trên luôn bổ sung và hỗ trợ nhau nhằm hướng con người đến một lối sống lành mạnh, thư giãn và an lành hơn. Hy vọng việc phân biệt này sẽ giúp bạn tìm ra phương pháp thực hành phù hợp với nhu cầu và mục tiêu cá nhân của mình. Cảm ơn bạn đã quan tâm tới bài viết!

Nguồn: Rachel Bilski – Yogapedia/ Biên dịch và tổng hợp: Jenny

Cầu chúc bình an và hạnh phúc sẽ đến với bạn và tất cả mọi người!

Thân ái,

Mình là Jenny từ Wikihanhphuc.com

Ủng hộ mình tại Channel: Wiki Hạnh Phúc . Rất vui khi có duyên được trò chuyện cùng bạn!

Đọc tiếp các bài viết về thiền:

• Cách Thiền nằm ngủ ngon
• Pancha Kosha là gì? Nhận biết 5 Lớp năng lượng vi tế của cơ thể người
• 6 Cách thiền cho người mới bắt đầu: Cách tìm điểm bắt đầu